Β. Λύκος : Κερδοσκοπία- υφαρπαγή γης, fund countries και εξευγενισμού (gentrification)

Ο διδάκτορας ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Βασίλης Λύκος, σε μια συζήτηση στον 98.4 , μιλάει για τις προεκτάσεις, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές του gentrification . Mε τον όρο gentrification περιγράφουμε τη διαδικασία κατά την οποία ανώτερα κοινωνικά στρώματα μετεγκαθίστανται σε υποβαθμισμένες περιοχές των κέντρων των πόλεων, εκτοπίζοντας τους παλαιούς κατοίκους χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, αναβαθμίζοντας το οικιστικό απόθεμα των περιοχών αυτών, με αποτέλεσμα την αύξηση της αξίας γης, αλλά και την απομάκρυνση των παλαιών τοπικών εμπορίων για την μετεγκατάσταση νέων, πιο συμβατών με τους νέους κατοίκους.

Ο όρος gentrification εισήχθη το 1964, από τη Βρετανίδα κοινωνιολόγο Ruth Glass, που μελέτησε τις μεταλλαγές της κοινωνικής δομής και της αγοράς κατοικίας σε ορισμένες περιοχές του Λονδίνου.

Οι διαδικασίες όμως αυτές επιτείνονται ιδιαίτερα ύστερα από φυσικές καταστροφές όπου χρειάζεται να ανασυγκροτηθεί μια ολόκληρη περιοχή. Γιατί σύμφωνα με το επιστημονικό τρόπο σκέψης της Κριτικής Μελέτης των Καταστροφών (Critical Disaster Studies) όπως έχει επονομαστεί, η έννοια της καταστροφής ως προς τον άνθρωπο από ένα φυσικό φαινόμενο, εξαρτάται από τις εξής μεταβλητές: το μέγεθος του πληθυσμού των κατοίκων στη συγκεκριμένη περιοχή, τις υποδομές που θα επιτρέψουν στους κατοίκους να «ανθέξουν» (κατά το Ταμείο Ανθεκτικότητας) στο φυσικό φαινόμενο, την πρόσβαση των ασθενέστερων στους μηχανισμούς διάσωσης και υπηρεσίες εκκένωσης και τη δυνατότητά τους να ανοικοδομήσουν και αποκαταστήσουν τις περιοχές που επλήγησαν.

Το χειρότερο όμως σε τέτοιες πληγείσες περιοχές συμβαίνει μετά. Είναι ο καπιταλισμός της καταστροφής όπως χαρακτηριστικά το κατονόμασε η δημοσιογράφος Ναόμι Κλάιν το 2004. Δηλαδή η κάθοδος ιδιωτικών συμφερόντων σε μία περιοχή, που υπέστηκε ισοπεδωτική καταστροφή, που επιδιώκουν να εξαγοράσουν ολόκληρες περιοχές για ένα κομμάτι ψωμί στην κυριολεξία.

Με άλλα λόγια θα έλεγε κανείς ότι μετά την καταστροφή και καθώς ο κόσμος είναι γονατισμένος επέρχεται το «πλιάτσικο» μέσω πολιτικών gentrification (εξευγενισμού) όπου με χωρικές και κοινωνικές διαδικασίες «αναδιαρθρώνονται» οι υποβαθμισμένες περιοχές. Με την εξέλιξη της διαδικασίας, οι παλαιότεροι και πιο αδύναμοι, οικονομικά και πολιτικά, πληθυσμοί εκτοπίζονται και τη θέση τους καταλαμβάνουν μεσαία και ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Ταυτόχρονα, οι τιμές γης αυξάνονται και δημιουργούνται υπεραξίες, κυρίως μέσα από τη διαμόρφωση του χάσματος γαιοπροσόδου…