Μαρτυρίες προσφύγων στον 98.4

Πόλεμος, θάνατος, ξεριζωμός, προσφυγιά, πόνος… κι αν τα καταφέρεις «συναντάς» τη Ζωή, στο ταξίδι χωρίς επιστροφή.

Ένα ρεπορτάζ με τις αφηγήσεις των ιδίων των προσφύγων που ζουν στο Ηράκλειο, «συνάντησαν» ευτυχώς τη ζωή, δεν ξεχνούν τι έζησαν, τι υποχρεώθηκαν ν’ αφήσουν για να σώσουν τη ζωή τους…

Αποφάσισαν όμως να προχωρήσουν, να πάνε μπροστά, επουλώνοντας με αξιοπρέπεια τις πληγές της ψυχής και του σώματος…

Δίπλα τους, μια πλειάδα ανθρώπων από τις αρμόδιες δομές, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, η Αναπτυξιακή Ηρακλείου, προσφέροντας τους αγάπη, συμπαράσταση, στήριξη, φροντίδα, προστασία , η αγάπη – αλληλεγγύη των κρητικών στις γειτονιές που μένουν, στα σχολεία όπου φοιτούν τα παιδιά τους, στις παιδικές χαρές.

Κρατούν τα μάτια χαμηλά, μιλούν τόσο όσο, οι κινήσεις τους ήρεμες, διακριτικές, το νοικοκυριό τους λιτό, πονούν για το χθες, αναπολούν τα καλά χρόνια της ζωής τους, περιμένουν υπομονετικά τις εξελίξεις για το αύριο. Εύχονται κι ελπίζουν οι οικογένειες τους να επανενωθούν ανά την Ευρώπη, αν και πολλοί μιλούν μόνο για την Ελλάδα της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας, της Ασφάλειας, κι εκφράζουν την επιθυμία να πάρουν την Ελληνική Υπηκοότητα.
Κρατούν τα ήθη και τα έθιμα τους, τις παραδόσεις και τα φαγητά τους για τους ίδιους και τα παιδιά τους – η λήθη είναι ο εχθρός για το ανθρώπινο γένος – πηγαίνουν κι οι ίδιοι στο σχολείο για να μάθουν τη γλώσσα, θέλουν να βγουν στον εργασιακό στίβο και να συνεχίσουν τη ζωή τους από κει που τους ανάγκασαν να την αφήσουν…

Δήμητρα Καμπέλη στον 98.4 – υπεύθυνη του προγράμματος ΕΣΤΙΑ στην Κρήτη: «Τους πρώτους μήνες της παραμονής τους στην Ελλάδα προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους. Ακολουθεί η προσαρμογή τους στα δικά μας δεδομένα. Επανεξετάζουν βάση των πληροφοριών που παίρνουν αν θα φύγουν γι άλλες χώρες της Ευρώπης ή θα παραμείνουν στην Ελλάδα…. Οι άνδρες απολαμβάνουν τ’ αγαθά της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας… Οι γυναίκες  αντιλαμβάνονται πρακτικά ότι έχουν δικαιώματα και τα διεκδικούν…

Στέλλα Νάνου στον 98.4 – υπεύθυνη του τομέα επικοινωνίας – ενημέρωσης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες: « Στη χώρα μας αυτή την ώρα βρίσκονται 65.000 πρόσφυγες. Ψάχνουν ασφάλεια κι αξιοπρέπεια. Σημεία αιχμής για τη χώρα μας η Λέσβος και η Σάμος. Εκεί τα παραπάνω βουλιάζουν»…

Χαλέπι, Δαμασκός, Ιράκ, Τουρκία και μετά θάλασσα…

Anwar και Khawla: «Στη Συρία γινόταν σφαγή… ο θάνατος ήταν μέσα στο σπίτι μας»

«Κάναμε βήματα προς το θάνατο. Μαζί του περπατήσαμε από Χαλέπι της Συρία προς την Τουρκία. Μετά μπήκαμε στη θάλασσα… Όταν φτάσαμε στη στεριά και στην Ελλάδα, είπαμε ότι συναντήσαμε τη ζωή»…

Με τα παραπάνω λόγια ο 28χρονος  Anwar, πατέρας πέντε παιδιών,  περιγράφει αυτό που όλη η οικογένεια έζησε μέσα στα πυρά του πολέμου, τα πυρά της καταστροφής.

«Στη Συρία γινόταν σφαγή. Όλες οι πλευρές ήταν οπλισμένες και δεν καταλάβαιναν τίποτα. Τα πτώματα κείτονταν στους δρόμους. Δεν ξέραμε αν θα ζούσαμε στα επόμενα λεπτά. Το αύριο των παιδιών μου ανύπαρκτο. Η φυγή ήταν μονόδρομος».

Ήρεμος, προσιτός, μιλά με πόνο για το χθες, τον εφιάλτη, κι ονειρεύεται το αύριο για εκείνο και την οικογένεια του.

Η «Ειρήνη» που πλέον κατοικεί στο σπίτι του, γαλουχείται στη συνείδηση των παιδιών του. Αδιάψευστος μάρτυρας η 10χρονη κόρη του, μαθήτρια της Β! τάξης του Δημοτικού που όταν της ζητώ να μου πει ένα τραγούδι, αντί να επιλέξει κάποιο από αυτά που έμαθε με τον παππού και τη γιαγιά της, επιλέγει το: «Αν όλα τα παιδιά της γης ενώνανε τα χέρια, ο κόσμος θα γινότανε»… και το ερμηνεύει στα Ελληνικά.

Η οικογένεια του Anwar σε ένα λιτό μα ζεστό σπίτι σε μία από τις γειτονιές του Ηρακλείου.
Τσαγκάρης στο επάγγελμα έφυγε από το Χαλέπι σε κατάσταση ακραίου φόβου. Οι βόμβες και τα πολυβόλα δεν σιγούσαν ποτέ. Μαζί με την 30χρονη σύζυγό του Khawla, τη  10χρονη Nesrin, τον 8χρονο Nour, τον 6χρονο Zayn, και τον 3,5 χρόνων Najm, μπήκαν στο δρόμο της προσφυγιάς.  Δεν είχαν κάτι να χάσουν, μόνο  να κερδίσουν…
Στην οικογένεια τους, πριν από δύο μήνες προστέθηκε κι ο Taym.

… «Κινούμαστε νύχτα. Με αυτοκίνητο και με τα πόδια. Τρέχαμε, κρυβόμασταν. Είτε στη Συρία είτε στην Τουρκία, σε πυροβολούσαν στα ίσα, αδιακρίτως. Οι Τούρκοι στρατιώτες δεν παίζουν. Πέντε φορές με γύρισαν πίσω. Άλλες τόσες προσπαθήσαμε ξανά…
Στους ώμους μου είχα πάντα το Zayn. Τα πόδια του τραυματίστηκαν στην διάρκεια της εγκυμοσύνης της γυναίκας μου, όταν μία βόμβα έπεσε πάνω στο σπίτι, τμήμα της οροφής κατέρρευσε κι έπεσε πάνω της…

Το ταξίδι για την οικογένεια κράτησε μεγάλο διάστημα και το κόστος του σε χρήμα ξεπέρασε τα 5.000 δολάρια.

«Γινόταν σφαγή. Όλες οι πλευρές ήταν οπλισμένες. Όλοι πυροβολούσαν αδιακρίτως. Τα πτώματα βρισκόταν στους δρόμους. Οι ζωές μας παιζόταν στα λεπτά. Η φυγή ήταν μονόδρομος. Κι αν ο ίδιος στάθηκα τυχερός, άλλοι παρέμειναν πίσω, εγκλωβισμένοι εν μέσω των πυρών, κι άλλοι προχώρησαν μέχρι την Τουρκία καθώς αδυνατούσαν να συνεχίσουν» συνεχίζει...

Όταν συναντήσαμε τη θάλασσα, παγώσαμε. Ήταν το ποιο δύσκολο βήμα. Τη βλέπαμε για πρώτη φορά. Μας βρήκαν τέσσερεις  φορές πριν μπούμε στη βάρκα. Άλλες τόσες μας έστειλαν πίσω κι άλλες τόσες προσπαθήσαμε…

Κινδυνέψαμε να πνιγούμε. Τα καταφέραμε. Το βήμα στη «ζωή» έγινε πατώντας στη Μυτιλήνη»…

Ζώντας σήμερα σε μία χώρα, που του αρέσει, τα παιδιά του είναι ασφαλή, χαμογελά με τα μικρά της καθημερινότητας τους, συνεχίζει την προσπάθεια αποκατάστασης της υγείας του Zayn για να ξανασταθεί το παιδί στα πόδια του, κι ονειρεύεται να τα δει μεγάλα, σπουδαγμένα…

Δεν θέλει να θυμάται η 30χρονη Khawla
…«Χαίρομαι που τα παιδιά μου δεν κινδυνεύουν. Που έγιναν δεκτά με τόση αγάπη στο σχολείο και στη γειτονιά» λέει με συγκίνηση η 30χρονη Khawla. Όλοι γνωρίζουν το Zayn, του μιλούν τον χαιρετούν. Είναι χαρούμενος κι εκείνος. Παίζει, γελάει, τραγουδά»…

Μιλά ελάχιστα για το εφιάλτη που έζησε, τη θάλασσα και το μεγάλο βήμα να βρεθεί μέσα σε αυτήν με μία βάρκα. Δεν θέλει να θυμάται. Αφήνει πίσω της τους βομβαρδισμούς, το θάνατο, κι επικεντρώνεται στο σήμερα, στη νέα σελίδα που άνοιξε στη ζωή της και στα παιδιά της.

Hosin: «Έπρεπε να φύγω γιατί δεν ήθελα να κρατήσω όπλο»… «Λιποθυμούσα κάθε φορά που έβλεπα τα τραύματα στο σώμα του παιδιού μου… Είμαι όμως κι έτοιμος να συγχωρέσω για το κακό που μας προκάλεσαν…

57 χρόνων ο Hosin , ζει στο Ηράκλειο από το 2017, θέλει να αποκτήσει την Ελληνική υπηκοότητα, διώχνει κάθε λεπτό της μέρας τον εφιάλτη  της απώλειας για την οικογένεια του και ονειρεύεται ότι σύντομα, με ασφάλεια θα βρεθούν όλοι μαζί. Η σύζυγός και τα τρία του παιδιά.

Μετανάστης από την Παλαιστίνη στη Συρία, οικονομικά αποκαταστημένος στη χώρα που επέλεξε να ζήσει πριν τον όλεθρο, ξαναπήρε το δρόμο της προσφυγιάς γιατί αρνήθηκε να πιάσει στα χέρια του όπλο.

… «Η οικογενειακή κι οικονομική μου κατάσταση ήταν πολύ καλή. Είχα δύο σπίτια, ένα καλό αυτοκίνητο, ήμουν επαγγελματίας οδηγός κι αγρότης, σπούδαζα πολιτικές επιστήμες, αρθρογραφούσα στον έντυπο τύπο στη Συρία, η σύζυγός μου είναι κοινωνική λειτουργός, φοιτητές στο πανεπιστήμιο στη Γαλλική Φιλολογία τα παιδιά μου…

Δεν ήθελα όμως να κρατήσω όπλο… Δεν ήθελα να εμπλακώ σε ένα πόλεμο για την καρέκλα… Δεν πολεμούσαν τον εχθρό για να βοηθήσω… Ήμουν μετανάστης στη Συρία κι ο  κανόνας της δικής μου χώρας είναι να μην εμπλεκόμαστε στις εσωτερικές υποθέσεις της άλλης… Έτσι υποχρεώθηκα να εγκαταλείψω»…

Σφαίρες, τάνκς, αεροπορικοί βομβαρδισμοί κι η μυρωδιά του αίματος διάχυτη παντού, για περισσότερα από έξι χρόνια.
Η οικογένεια του λαβωμένη, ο 23χρονος γιός του σοβαρά τραυματισμένος, με τον ίδιο να ψελλίζει: «Όταν έβλεπα τα τραύματα στο σώμα του παιδιού μου λιποθυμούσα…  το μικρότερο αγόρι μου σοκαρισμένο ακόμα και σήμερα δεν μπορεί να μιλήσει με άνεση»…

Οι κουβέντες του είναι προσεκτικά διατυπωμένες. Η σύζυγος με τα παιδιά του άλλωστε παραμένουν ακόμα στη Συρίας, ενώ τα αδέλφια του έχουν εγκατασταθεί στην Ευρώπη.

..«Οι πληγές θα επουλωθούν. Μόλις τα παιδιά μου σταθούν μπροστά μου πιστεύω ότι θα τους συγχωρήσω όλους για το κακό που μας έκαναν», αναφέρει με αποφασιστικότητα…   

«Όταν πάτησα σε Ελληνικό έδαφος, στην Κω,  ένοιωσα τι σημαίνει ασφάλεια. Πως είναι να περπατάς στο δρόμο ελεύθερα,  να χαιρετάς τους   ανθρώπους, να ζεσταίνεσαι από την αγάπη τους… να μην φοβάσαι…

Θέλω να πάρω Ελληνική Υπηκοότητα. Να ζήσω μαζί σας. Να φθάσει η οικογένεια μου με ασφάλεια στην Ελλάδα και «Ναι», γιαυτή τη χώρα αν υπάρξει κίνδυνος να κρατήσω όπλο προκειμένου να την υπερασπιστώ»…

Ο 57χρονος άνδρας, επαναλαμβάνει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας ότι στη Συρία δεν μπορείς πια να ζήσεις, εκτός κι αν ανήκεις στην οικογένεια των στρατιωτικών που ο κίνδυνος, η φτώχεια κι η πείνα δεν σε ακουμπά.

… Για τους υπόλοιπους δεν υπάρχει σήμερα κι αύριο»… συνεχίζει κι αναφέρεται ενδεικτικά στη σφαγή εκατοντάδων ανθρώπων κατά τη διάρκεια της κηδείας ενός παιδιού.

… «800 με 900 άτομα πήγαμε στην κηδεία ενός  μικρού παιδιού, που έμενε στη γειτονιά μας και χτυπήθηκε από τα πυρά τους. Καταφέραμε να φύγουμε ζωντανοί μόνο 200. Οι υπόλοιποι έπεσαν νεκροί, με τις σάρκες τους, τα μέλη τους διασκορπισμένα  στο δρόμο από τα πυρά των αεροσκαφών που πετούσαν πάνων από τα κεφάλια μας. Δεν σεβάστηκαν ούτε αυτό»…  

Οι εφιάλτες του πολέμου που τον ακολουθούν «γκριζάρουν» το μυαλό και την ψυχή του. Μιλά συνεχώς για τις αγωνίες των παιδιών του, τον κίνδυνο που διατρέχει η ζωή τους καθημερινά. Το ενδεχόμενο να μην καταφέρουν να ξανασυναντηθούν…
Ελπίζει στην επανένωση με την οικογένεια του, στη χώρα της Δημοκρατίας, αν η πολιτεία του δώσει αυτή τη δυνατότητα.

..«Οι πληγές θα επουλωθούν. Μόλις τα παιδιά μου σταθούν μπροστά μου πιστεύω ότι θα τους συγχωρήσω όλους για το κακό που έκαναν», επαναλαμβάνει  χαμηλόφωνα.

 

ALI και Shahen: «Κάνουμε καινούργια αρχή… Θέλουμε να ζήσουμε στη χώρα της ελευθερίας, της ασφάλειας με τα παιδιά μας»…

Ποδοσφαιριστής ο ALI, νοσοκόμα η σύζυγός του Shahen, πήραν τα τρία τους παιδιά κι εγκατέλειψαν το Ιρακινό Κουρδιστάν.
Έμεναν στο Κιρκούκ (αραβικά: كركوك Καρκούκ, κουρδικά: Kerkûk) στο βόρειο Ιράκ.

Η οικογένεια «έπρεπε» να εγκαταλείψει το σπίτι της, τους παππούδες τις γιαγιάδες, τους φίλους, τις επαγγελματικές του δραστηριότητες. Ο δρόμος δύσκολος, επικίνδυνος. Το πέρασμα από τη θάλασσα ακόμα δυσκολότερο. Οι απώλειες μελών της οικογένειας, χαραγμένες στην καρδιά και στο μυαλό οδηγός στα βήματά τους…

 

… «Όταν αφήνεις τους δικούς σου τα πράγματα δυσκολεύουν, αλλά σε μια ελεύθερη χώρα όπως η Ελλάδα με ασφάλεια και νόμους, ξέρεις ότι θα πας μπροστά. Έτσι προσπαθείς», λένε και δύο.

Η ζωή στη χώρα τους δύσκολη. Μόνοι ευνοημένοι οι ενταγμένοι στα δύο κόμματα εξουσίας. Οι διαμάχες καθημερινές. Πρώτα ο Σαντάμ, μετά τα κόμματα, μετά οι τζιχαντιστές, λέει ενδεικτικά ο ALI.

Εθελοντές ζωής κι οι δύο, στη χώρα τους, στο camp της Κω, συνέδραμαν προκειμένου να βελτιώσουν τις συνθήκες παραμονής τους σε αυτό. Ο ALI μάλιστα έφτιαξε μια ομάδα ποδοσφαίρου για να αθλούνται όλοι όσοι το επιθυμούσαν, ενώ η Shahen με τις γνώσεις και την εμπειρία της στη νοσηλευτική παρείχε περίθαλψη στους εκεί διαμένοντες, κι όχι μόνο.

… «Φθάσαμε με βάρκα από τα τουρκικά παράλια στην Κω. Ο κίνδυνος χωρίς μέγεθος. Οι διακινητές αμείλικτοι. Σκληροί, απάνθρωποι, ακόμα και με τις γυναίκες, τα παιδιά. Σε μία βάρκα για πέντε με έξι άτομα βρεθήκαμε δεκαεπτά. Σωσίβια φορούσαμε μόνο οι επτά. Τα τέσσερα εξ αυτών αγοράστηκαν από μένα για την οικογένεια μου. Το μικρότερο παιδί μου στην αγκαλιά, χωρίς δικό του σωσίβιο…
Εν μέσω θαλασσοταραχής η βάρκα που πλησίαζε στο σκοτάδι τα παράλια του Ελληνικού νησιού, προσέκρουσε σε βράχο»  συνεχίζει.  «Ήμασταν περίπου στα 60 μέτρα από την ακτή. Πανικός. Τα κύματα ευτυχώς μας έσπρωχναν προς τη στεριά. Πέσαμε στη θάλασσα τρία άτομα και τραβούσαμε τη βάρκα προς τα έξω. Ανασύραμε από το νερό  κι εκείνους που έπεσαν μέσα κατά την ώρα  της πρόσκρουσης. Φοβόμασταν. Το θάνατο και την επιστροφή στη χώρα μας. Ευτυχώς για ‘μας στο νησί νοιώσαμε την ασφάλεια και την ανθρωπιά»…

Τα παράτησα όλα για την ασφάλεια των παιδιών μου, λέει η μητέρα της οικογένειας Shahen.
Ελπίζει στο καλό μέλλον πλέον των παιδιών της, το Mohamad, τη Hanar και τη Hayma, που παρακολουθούν ήδη μαθήματα στο σχολείο.

18 χρόνια νοσοκόμα με έργο και εθελοντική προσφορά σε διεθνείς οργανώσεις,  σήμερα παραπονιέται μόνο για την μοναξιά που νοιώθει στο σπίτι, χωρίς συγγενείς, φίλους, εργασία, κίνηση, προσφορά. Έχει μάθει να δίνει, να γιατρεύει, να βοηθά κι ελπίζει ότι σύντομα θα  καταφέρει  να βρεθεί μέσα στον εργασιακό στίβο της χώρας μας.

Αποκαλυπτικές οι πληροφορίες της παράλληλα, για το εργασιακό και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στο Ιρακινό Κουρδιστάν, όταν ακούς ότι: Η ανεύρεση δουλειάς σχετίζεται με την κομματική σου ταυτότητα, το θρήσκευμα σου κι ότι η υγεία σου στις περισσότερες των περιπτώσεων εξαρτάται από την οικονομική σου κατάσταση.

… «Στο ιδιωτικό τομέα πληρώνεις και γίνεσαι καλά, στα Δημόσια νοσοκομεία η ζωή σου εξαρτάται από την κομματική σου ταυτότητα, και την αντοχή σου στις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις,  τα ληγμένα φάρμακα…

… «Έχοντας  εργαστεί  δίπλα σε Διεθνείς οργανώσεις προσφέροντας αρωγή σε χιλιάδες ανθρώπους, η ανεύρεση εργασίας στο Δημόσιο σύστημα της χώρας μου από κάποιο σημείο και μετά ήταν άπιαστο όνειρο για μένα»… αναφέρει μεταξύ άλλων.

 

… Ζωή από την αρχή

Άνθρωποι που δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους, μα τα βήματά τους τα ένωσαν το αίμα, ο θάνατος, ο φόβος, το κυνηγητό, η πρόκληση, σήμερα επιχειρούν από την αρχή.

Όλοι όσοι διαμένουν στο Ηράκλειο με τη φροντίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, της Αναπτυξιακής Ηρακλείου και των στελεχών της Αναπτυξιακής Εκπαιδευτικής Πλοηγός που εργάζονται στο πρόγραμμα Εστία,  βάζουν λιθαράκια στο χτίσιμο αυτής της νέας ζωής.

Σπίτι, ζεστασιά, φαγητό, υγεία, σχολείο, εργασία. Νοικοκύρηδες ήταν όταν έφυγαν από το σπίτι τους και το ίδιο επιθυμούν να ξαναγίνουν.

Χαλέπι, Δαμασκός, Ιράκ, Τουρκία. Ελλάδα ο τελικός προορισμός; Ίσως, αλλά το ταξίδι συνεχίζεται…

*Ευχαριστώ για τη βοήθεια την Αναπτυξιακή Ηρακλείου, τη Διεύθυνση της και τη Δήμητρα Καμπελη  Υπεύθυνη Έργου για το πρόγραμμα EStia στην Κρήτη.
Τους διερμηνείς Ράνια Σάαντ και Marwan.
Την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και την  Στέλλα Νάνου – Εκπρόσωπος Τομέα Επικοινωνίας κ΄ Ενημέρωσης.